Ci, którzy zdają egzamin z języka obcego na poziomie rozszerzonym, nie mają łatwo. Rano, o godz. 9 przez dwie godziny, zdają egzamin w wersji podstawowej. Następnie, po przerwie, przystępują do egzaminu na poziomie rozszerzonym, którego pierwsza część trwa 120 minut, druga 70 minut. Pomiędzy obiema częściami przewidziana jest przerwa. W życiu wiele razy byłam egzaminowana i zdaję sobie sprawę, jak stres i wzmożona koncentracja potrafią zmęczyć. I czasami wystarczy tylko godzina takiego wzmożonego wysiłku, aby mieć pustkę i zamęt w głowie, czuć się wyczerpanym. Dlatego szczerze współczuję maturzystom, którzy skazani są na ten całodzienny maraton egzaminacyjny. Negatywne skutki zmęczenia szczególnie można odczuć podczas słuchania. 

Tekst audialny prezentowany jest dwa razy, umiejętność koncentracji jest kluczowa, aby zrozumieć tekst i poprawnie rozwiązać zadania. Czy maturzyści rzeczywiście muszą zdawać obie wersje egzaminu jednego dnia? Z tym pytaniem zwróciła się w 2014 do Janusza Weissa zatroskana mama i jednocześnie nauczycielka. Okazuje się, że muszą, bo egzaminy maturalne muszą być przeprowadzone w ciągu miesiąca. Audycja ta jest dostępna w internecie:
http://www.polskieradio.pl/7/3086/Artykul/1162854,Matura-2014-watpliwosci-i-pytania-Jakie-zmiany-nastapia-za-rok
Mam wrażenie, że prowadzący audycję tym razem nie był zbyt dociekliwy i nie próbował „załatwić” sprawy. Po prostu przyjął wyjaśnienie, że inaczej się da, tak musi być i tyle. Rozmowa z dyrektorem CKE nie dotyczyła już poruszonego we wstępie problemu, lecz zmian w formacie egzaminu. Moim zdaniem odejście od standardów wymagań egzaminacyjnych na rzecz podstawy programowej w przypadku egzaminu z języka obcego nie wnosi żadnych rewolucyjnych zmian. Proszę porównać standardy z podstawą programową. Zmiany i różnice pogrubiłam.

Standardy wymagań maturalnych w zakresie sprawności receptywnych (DzU nr 90, poz. 846):

ZAKRES PODSTAWOWY
Standardy wymagań w zakresie rozumienia tekstu czytanego

Zakres podstawowy
„Zdający wykazuje się umiejętnością odbioru tekstu w zakresie rozumienia tekstu czytanego, prostego pod względem treści i stopnia zróżnicowania struktur leksykalno-gramatycznych, czyli:
a) określania głównej myśli tekstu,
b) określania głównych myśli poszczególnych części tekstu,
c) stwierdzania, czy tekst zawiera określone informacje,
d) wyselekcjonowania informacji,
e) określania intencji autora tekstu,
f) rozpoznawania związków między poszczególnymi częściami tekstu,
g) określania kontekstu komunikacyjnego (nadawca-odbiorca, forma wypowiedzi),
h) rozróżniania formalnego i nieformalnego stylu tekstu.”

Zakres rozszerzony
„Zdający wykazuje się umiejętnością odbioru tekstu w zakresie rozumienia tekstu czytanego, bogatego pod względem treści i o wysokim stopniu zróżnicowania struktur leksykalno-gramatycznych, czyli:
a) określania głównej myśli tekstu,
b) określania głównych myśli poszczególnych części tekstu,
c) stwierdzania, czy tekst zawiera określone informacje,
d) wyselekcjonowania informacji,
e) określania intencji autora tekstu,
f) rozpoznawania związków między poszczególnymi częściami tekstu,
g) określania kontekstu komunikacyjnego (nadawca-odbiorca, forma wypowiedzi),
h) rozróżniania formalnego i nieformalnego stylu tekstu,
i) oddzielania faktów od opinii,
j) rozpoznawania różnorodnych struktur leksykalno-gramatycznych w podanym kontekście.”

Standardy wymagań w zakresie rozumienia ze słuchu

Zakres podstawowy
„Zdający wykazuje się umiejętnością odbioru tekstu w zakresie rozumienia ze słuchu tekstu prostego pod względem treści i stopnia zróżnicowania struktur leksykalno-gramatycznych, czyli:
1. określania głównej myśli tekstu,
2. określania głównych myśli poszczególnych części tekstu,
3. stwierdzania, czy tekst zawiera określone informacje,
4. wyselekcjonowania informacji,
5. określania intencji autora lub nadawcy tekstu,
6. rozróżniania formalnego i nieformalnego stylu tekstu,
7. określania kontekstu sytuacyjnego (miejsca, czasu, warunków, uczestników).”
Zakres rozszerzony
„Zdający wykazuje się umiejętnością odbioru tekstu w zakresie rozumienia ze słuchu tekstu bogatego pod względem treści i o wysokim stopniu zróżnicowania struktur leksykalno-gramatycznych, czyli:
1. określania głównej myśli tekstu,
2. określania głównych myśli poszczególnych części tekstu,
3. stwierdzania, czy tekst zawiera określone informacje,
4. wyselekcjonowania informacji,
5. określania intencji autora lub nadawcy tekstu,
6. rozróżniania formalnego i nieformalnego stylu tekstu,
7. określania kontekstu sytuacyjnego (miejsca, czasu, warunków, uczestników).”

NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (DzU nr 4, 15.01. 2009)
Treści nauczania – wymagania szczegółowe w zakresie rozumienia tekstu pisanego

Poziom podstawowy
„Uczeń rozumie proste wypowiedzi pisemne (np. napisy informacyjne, listy, broszury, ulotki reklamowe, jadłospisy, ogłoszenia, rozkłady jazdy, instrukcje obsługi, proste artykuły prasowe i teksty narracyjne):
1) określa główną myśl tekstu;
2) określa główną myśl poszczególnych części tekstu;
3) znajduje w tekście określone informacje;
4) określa intencje nadawcy/autora tekstu;
5) określa kontekst wypowiedzi (np. nadawcę, odbiorcę, formę tekstu);
6) rozpoznaje związki pomiędzy poszczególnymi częściami tekstu;
7) rozróżnia formalny i nieformalny styl wypowiedzi.”

Poziom rozszerzony
„Uczeń rozumie wypowiedzi pisemne o różnorodnej formie i długości, (np. artykuły prasowe, recenzje, wywiady, teksty literackie): wymagania określone dla zakresu podstawowego, czyli:
1) określa główną myśl tekstu;
2) określa główną myśl poszczególnych części tekstu;
3) znajduje w tekście określone informacje;
4) określa intencje nadawcy/autora tekstu;
5) określa kontekst wypowiedzi (np. nadawcę, odbiorcę, formę tekstu);
6) rozpoznaje związki pomiędzy poszczególnymi częściami tekstu;
7) rozróżnia formalny i nieformalny styl wypowiedzi.”
a ponadto:
8) oddziela fakty od opinii.”

Poziom podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe w zakresie rozumienia ze słuchu
„Uczeń rozumie ze słuchu proste, typowe wypowiedzi (np. instrukcje, komunikaty, ogłoszenia, rozmowy) artykułowane wyraźnie, w standardowej odmianie języka:

1) określa główną myśl tekstu;
2) określa główną myśl poszczególnych części tekstu;
3) znajduje w tekście określone informacje;
4) określa intencje nadawcy/autora tekstu;
5) określa kontekst wypowiedzi (np. czas, miejsce, sytuację, uczestników);
6) rozróżnia formalny i nieformalny styl wypowiedzi.”

Poziom rozszerzony
„Uczeń rozumie ze słuchu teksty o różnorodnej formie i długości (np. rozmowy, dyskusje, wywiady, wykłady, komunikaty, instrukcje, wiadomości, audycje radiowe i telewizyjne) w różnych warunkach odbioru: wymagania określone dla zakresu podstawowego,
czyli:
) określa główną myśl tekstu;
2) określa główną myśl poszczególnych części tekstu;
3) znajduje w tekście określone informacje;
4) określa intencje nadawcy/autora tekstu;
5) określa kontekst wypowiedzi (np. czas, miejsce, sytuację, uczestników);
6) rozróżnia formalny i nieformalny styl wypowiedzi.”
a ponadto:
7) oddziela fakty od opinii.”
Czy rzeczywiście warto temu zagadnieniu poświęcać ponad połowę audycji?
A problem nadal pozostaje nierozwiązany i nie dotyczy tylko języków obcych. Już w 2009 buntowali się przeciw temu maturzyści w Łodzi.
http://warszawa.naszemiasto.pl/artykul/bunt-lodzkich-maturzystow,2851538,art,t,id,tm.html
W 2012 swoje niezadowolenie wyrazili również zdający angielski w Elblągu.http://info.elblag.pl/17,25128,Dwie-matury-jednego-dnia-to-zbyt-wiele.html
To nieliczne głosy sprzeciwu samych zainteresowanych, które odbiły się echem w prasie. Czy rzeczywiście nie da się w tej sprawie nic zrobić? Czy ci, którzy umieją więcej i zdają rozszerzony wariant egzaminu, muszą być za to „karani” wielogodzinnym stresem?